PREVEZE-1897

Yanya Vilayetini teşkil eden Livanın aynı isimli sancağının merkezidir. Yunan Denizinden ayrılan Narda Körfezi’nin girişini oluşturan darboğazın kuzey kıyısında ve bir dilin ucundadır.

Kasaba kara tarafından bir hendekle sınırlandırılmıştır. Sözkonusu hendeğin Tepedeleneli Ali Paşa tarafından tahkim cihetiyle ve körfez ile denizi birbirine bağladığı ve kasabayı ada haline getirdiğine dair bir söylence vardır.

Preveze’nin mevkii gayet latif olup etrafı limon ve portakal bahçeleri ile 200.000 zeytin ağacıyla çevrilidir.

Kasabayı karaya bağlamak üzere hendek üstünde üç adet köprü vardır. Derununde ( içinde) bir iç kale ile bahçe ve biri Tepedelenli Ali Paşa’ya ve diğeri Hanedandan Ahmet Ağa’ya mensup iki adet camii şerif ve biri rüşdiye olmak üzere birkaç mekteb iki tekke ve türbe bir buharlı değirmen ile sabun ve yağ imalatı için birkaç fabrika ve iki tabakhane vardır.

Preveze’nin nüfusu sekiz bindir.

Preveze adı yeni olup İtalyanca “gasp” anlamında olan “prevze”den tahrif olunmuş olduğu ve bunu sebebinin cezair korsanlarının yağmaladıkları ganimetleri bu mevkide taksim ve tevzi etmeleridir.

Preveze’nin tesisi Venediklilere atfolunur.

Preveze’nin beş kilometre kuzey tarafında “Eski Preveze” namıyla bilinen “ Nikopolis” şehri harabesi mevcud olub, deniz tarafında 12 metre yüksekliği ve 1500 metre dolayında ki gövde duvarı ile müessis olan Kleopatra Hamamı ve tiyatro enkazı bulunduğu söylenir.Beş kilometre mesafede Loros şehri menbaından şehre su isale eden kemer gövdeleri mamuriyet derecesini göstermeye kafidir.

Ve yine Preveze’ye beş saat mesafede kadim Palazların anasirinden olan mapay harabesi ve diğer bir kale-i harab ve şah emri denilen bir kabe-i cesime asarı bakidir.

Preveze’yi Venedikliler bir hayli müddet tasarruf edmiştir. Sonra yedi ada ile beraber Fransızlara geçmiş ve 1214 tarihinde Tepedelenli Ali Paşa memalik-i osmaniye’ye ilhak eylemiştir.

Şehrin Triste , Yunanistan ve Dersaadet ile hayli ticareti vardır. Posta vapurları dahi uğramaktadır. Sancağı Yanya Vilayetini teşkil eden livanın en küçüğü ve Arnavudluğun güneyindedir.

Kuzeyde Yanya Sancağı, doğuda Yunanistan, güneyde Narda Körfezi ve Preveze Boğazı, Batıda Yunan Denizi ile çizilen arazisi hafif arızalı olup havaca mutedil sayılır.

Doğuda hudud Yunanistan’ı ayıran Narda Suyu ve Batıda Vovo isimli ırmakla kesip cesamet ederek Yunan Denizine dökülür.

Nehirde büyücek kayıklar işler ve içinde balık avlanır ve avlanan balık ihrac edilir. Dağlarında daima kar bulunsada aşağılara nadir olarak kar yağar ve genellikle hemen erir.

Nüfusun çoğunluğu islam olmak üzere ellisekizbin kadardır ve Arnavud, Rum ve Yahudiler’den oluşur. Arnavud’ların çoğunluğu islamdır.

Hayvanatın çoğunluğunu koyun ve keçi oluşturur. Hayvanat yazları dağlarda kışları vadilerde yaşar.

Mahsulatından isli balık ve deniz mahsulu ile havyar ve hububat ile kaliteli hasıl olan limon, portakal, zeytin ve zeytin yağı harice dahi ihraç olunur.

Ticareti Triste ve yedi yunan adası ve İskenderiye ile yapmaktadır.

Liva merkez, Loros ve Mergiliç kazaları ile iki nahiye ve yüzseksen dokuz köyden oluşur.

Merkez kazası Sancağının güney kesimindenir ve Loros ve Mergiliç Kazaları ve denizle çevrelenmiş olup 13.000 nüfusu ve 38 köyü vardır.